Chương 9: can chi tổng luận
Âm dương thuận nghịch chi thuyết, “lạc thư” lưu hành chi dụng, kỳ lý tín hữu chi dã, kỳ pháp bất khả chấp nhất.
Nguyên chú: Âm dương sinh tử, dương thuận âm nghịch, thử lý xuất vu “lạc thư”. Ngũ hành lưu hành chi dụng, cố tín hữu chi, nhiên giáp mộc tử ngọ, ngọ vi tiết khí chi địa, lý cố nhiên dã, nhi ất mộc tử hợi, hợi trung hữu nhâm thủy, nãi kỳ đích mẫu, hà vi tử tai? Phàm thử giai tường kỳ can chi khinh trọng chi cơ, mẫu tử tương y chi thế, âm dương tiêu tức chi lý, nhi luận cát hung khả dã. nhược chuyên chấp sinh tử bại tuyệt chi thuyết, suy đoán đa ngộ hỹ.
Dịch nghĩa:
Âm dương sinh tử, dương thuận âm nghịch, lý ấy phát xuất từ “lạc thư”. Ngũ hành lưu hành trong trời đất lấy đó mà làm dụng, tất nhiên cái lý ấy có thể tin được, còn như giáp mộc tử ở chi ngọ, ngọ hỏa tiết khí giáp mộc, lý lẻ tất nhiên là như thế, nhưng ất mộc tử ở chi hợi, hợi tàng nhâm thủy sinh ất mộc tức con được mẹ sinh, hà cớ vì sao lại tử? Thế cho nên đại phàm luận đoán tứ trụ trước tiên phải nên am tường cái can chi khinh trọng, cái sinh ta và cái ta sinh ra sao, lý lẻ âm dương tiêu tức như thế nào sau đó mới có thể dự đoán họa phúc cát hung vận số. Bằng như cứ chấp nê vào cái thuyết sinh tử bại tuyệt, tất suy đoán sai lầm lớn vậy.
Nhâm thị viết: Âm dương thuận nghịch chi thuyết, kỳ lý xuất “lạc thư”, lưu hành chi dụng, bất quá dương chủ tụ, dĩ tiến vi thối, âm chủ tán, dĩ thối vi tiến. nhược luận mệnh lý, tất bất chuyên dĩ thuận nghịch vi bằng, tu quan nhật chủ chi suy vượng, sát sinh thời chi thiển thâm, cứu tứ trụ chi dụng thần, dĩ luận cát hung, tắc liễu nhiên hỹ. chí vu trường sinh mộc dục đẳng danh, nãi giả tá hình dung chi từ dã. Trường sinh giả, do nhân chi sơ sinh dã; mộc dục giả, do nhân chi sơ sinh nhi mộc dục dĩ khứ cấu dã; quan đái giả, hình khí tiệm trường, do nhân niên trường nhi quan đái dã; lâm quan giả, do trường nhi vượng, do nhân chi khả dĩ xuất sĩ dã; đế vượng giả, tráng thịnh chi cực, do nhân chi phụ đế nhi đại hữu vi dã; suy giả, thịnh cực nhi suy, vật chi sơ biến dã; bệnh giả, suy chi thậm dã; tử giả, khí chi tẫn nhi vô dư dã; mộ giả, tạo hữu thu tàng, do nhân chi mai vu thổ dã; tuyệt giả, tiền chi khí tuyệt nhi hậu tương tục dã; thai giả, hậu chi khí tục nhi kết thai dã; dưỡng giả, như nhân chi dưỡng mẫu phúc dã, tự thị nhi phục trường sinh, tuần hoàn vô đoan hỹ. nhân chi nhật chủ bất tất sinh phùng lộc vượng, tức nguyệt lệnh hưu tù, nhi niên nhật thời trung, đắc trường sinh lộc vượng, tiện bất vi nhược, tựu sử phùng khố, diệc vi hữu căn. Thời thuyết vị đầu mộ nhi bất tất xung giả, tục thư chi mậu dã. cổ pháp chích hữu tứ trường sinh, tòng vô tý, ngọ, mão, dậu vi âm trường sinh chi thuyết. thủy sinh mộc, thân vi thiên quan, hợi vi thiên môn, thiên nhất sinh thủy, tức sinh sinh bất tức, cố mộc giai sinh tại hợi. mộc tử ngọ vi hỏa vượng chi địa, mộc chí ngọ phát tiết dĩ tẫn, cố mộc giai tử tại ngọ. ngôn mộc nhi dư khả loại suy hỹ. phu ngũ dương dục vu sinh phương, thịnh vu bản phương, tệ vu tiết phương, tẫn vu khắc phương, vu lý vi thuận; ngũ âm sinh vu tiết phương, tử vu sinh phương, vu lý vi bối. Tức khúc vi chi thuyết, nhi tý ngọ chi địa, chung vô sản kim sản mộc chi đạo; dần hợi chi địa, chung vô diệt hỏa diệt mộc chi đạo. Cổ nhân thủ cách, đinh ngộ dậu dĩ tài luận, ất ngộ ngọ, kỷ ngộ dậu, tân ngộ tý, quý ngộ mão, dĩ thực thần tiết khí luận, câu bất dĩ sinh luận. ất ngộ hợi, quý ngộ thân dĩ ấn luận, chân bất dĩ tử luận. Tức kỷ ngộ dần tuế chi bính hỏa, tân ngộ tỵ tàng chi mậu thổ, diệc dĩ ấn luận, bất dĩ tử luận. Do thử quan chi, âm dương đồng sinh đồng tử khả tri dã, nhược chấp định âm dương thuận nghịch, nhi dĩ dương sinh âm tử, âm sinh dương tử luận mệnh, tắc đại mậu hỹ. Cố “tri mệnh chương” trung “thuận nghịch chi cơ tu lý hội”, chính vi thử dã.
Bính tý - kỷ hợi - ất hợi - bính tý
Canh tý tân sửu nhâm dần quý mão giáp thìn ất tỵ
Ất hợi nhật nguyên, sinh vu hợi nguyệt, hỷ kỳ thiên can lưỡng thấu bính hỏa, bất thất dương xuân chi cảnh. Hàn mộc hướng dương, thanh nhi thuần túy, tích hồ hỏa vô căn, thủy mộc thái trọng, độc thư vị thụ; kiêm chi trung niên nhất lộ thủy mộc, sinh phù thái quá, cục trung hỏa thổ giai thương, dĩ trí tài tiên tụ nhi chí mùi thân. Nhiên hỷ vọ kim, nghiệp tất thanh cao. Nhược dĩ niên thời vi ất mộc bệnh vi, nguyệt nhật vi tử địa, khởi bất hưu tù dĩ cực, nghi dụng sinh phù chi vận? kim dĩ hợi tý chi thủy tác sinh luận, tắc bất nghi tái kiến thủy mộc dã.
Mậu ngọ - ất mão - quý mão - quý hợi
Bính thìn đinh tị mậu ngọ kỷ mùi canh thân tân dậu.
Thử xuân thủy đa mộc, quá vu tiết khí, ngũ hành vô kim, toàn tại hợi thời tỉ kiếp bang thân. Hiềm kỳ hợi mão củng cục, hựu thấu mậu thổ, khắc tiết tịnh kiến, giao mậu ngọ vận bất thọ. nhược cư thư vân, quý thủy lưỡng tọa trường sinh, thời phùng vượng địa, hà dĩ bất thọ? hựu vân “thực thần hữu thọ thê đa tử, thực thần sinh vượng thắng tài quan”, thử danh lợi lưỡng toàn, đa tử hữu thọ chi cách dã. tổng dĩ âm dương chi thuyết, bất túc bằng dã.