Trích thiên tủy

[Ducminh]

Chương 5: Lư Khí
Lư thừa hành khởi hữu thường, tiến hề thoái hề nghi ức dương
Nguyên chú: hạp quan văng lai giai thị khí, nhi lư hành hồ kỳ gian. Hành chi thủy nhi tiến, tiến chi cực tắc vi thoái chi cơ, như tam nguyệt chi giáp mộc thị dă; hành chi thịnh nhi thoái, thoái chi cự tắcc vi tiến chi cơ, như cửu nguyệt chi giáp mộc thị dă. học giả nghi ức dương kỳ thiển thâm, tư khả dĩ ngôn mệnh dă.
Dịch nghĩa:
Cái khí đóng mở qua lại, lưu hành trong khoảng trời đất. Cái khí đó khi ban đầu th́ nó tiến, tiến măi cùng cực th́ nó thoái, như giáp mộc vào tháng 3; một khi cái khí này tiến đến cực thịnh th́ nó thoái, như giáp mộc sinh vào tháng 9 vậy. Người học mệnh nên b́nh lặng mà ḍ xét nông sâu, ấy có thể là ngôn mệnh vậy.
Nhâm thị viết: tiến thoái chi cơ, bất khả bất tri dă. phi trường sinh vi vượng, tư tuyệt vi suy, tất đương thẩm minh lư khí chi tiến thoái, thứ đắc suy vượng chi chân cơ hĩ. Phàm ngũ hành vượng tướng hưu tù, án tứ quư nhi định chi. Tương lai giả tiến, thị vi tương; tiến nhi đương lệnh, thị vi vượng; công thành giả thoái, thị vị hưu; thoái nhi vô khí, thị hưu tù. Tu biện kỳ vượng tướng hưu tù, dĩ tri kỳ tiến thoái chi cơ. Vi nhật chủ, vi hỉ thần, nghi vượng tướng, bất nghi hưu tù; vi hung sát, vi kị thần, nghi hưu tù, bất nghi vượng tướng. Nhiên tương diệu vu vượng, vượng tắc cực thịnh chi vật, kỳ thoái phản tốc, tương tắc phương trường chi khí, kỳ tiến vô nhai dă. hưu thậm hồ tù, tù tắc kư cực chi thế, tất tương tiệm sanh; hưu tắc phương thoái chi khí, vị năng cự phục dă. thử lư khí tiến thoái chi chính luận dă, viên cử lưỡng tạo vi lệ.

Đinh hợi - canh tuất - giáp th́ìn - nhâm thân
Đại vận: kỷ dậu- mậu thân- đinh mùi- bính ngọ -ất tỵ -giáp thín- quý măo- nhâm dần
Giáp mộc hưu khốn dĩ cực, canh kim lộc vượng khắc chi, nhất điểm đinh hỏa, nan dĩ tương đối, gia chi lưỡng tài sinh sát, tự hồ sát trọng thân khinh, bất tri cửu nguyệt giáp mộctiến khí, nhâm thủy thiếp thân tương sinh, bất thương đinh hỏa. đinh hỏa tuy nhược, thông căn thân khố, tuất năi táo thổ, hỏa chi bổn căn, th́n năi thấp thổ, mộc chi dư khí. Thiên can nhất sinh nhất chế, địa chi hựu ngộ trường sinh, tứ trụ sinh hóa hữu t́nh, ngũ hành bất tranh bất đố. Chí đinh vận khoa giáp liên đăng, dụng hỏa địch sát minh hĩ. Tuy cửu nhâm kinh quan, nhi hoạn tư phong tồn, giai nhất lộ quan phương vận dă.
Nhược tư án, thử sơ khán tự yếu dụng ấn, nhiên cục hữu ấn, tắc thân dĩ tư, tất dụng thương quan chế sát dă. diệu tại giáp mộc tiến khí, tắc túc dĩ nhâm tiết nhâm chế, phủ tắc bất kham.

ất hợi- canh thín- giáp -tuất -nhâm thân
đại vận: kỷ măo -mậu dần- đinh sửu- bính tư -ất hợi -giáp tuất- quư dậu-nhâm thân
thử dữ tiền đại đồng tiểu dị. dĩ tục luận chi, “giáp dĩ ất muội thê canh, hung vi cát triệu”, hàm hợp vong trùng, giác chi tiền tạo canh giai, hà bỉ tắc hàn uyển, thử tắc hàn thấp? bất tri ất canh hợp nhi hóa kim, phản trợ kỳ bạo. bỉ tắc giáp th́n, th́n năi thấp thổ, năng sinh mộc, thử tắc giáp tuất, tuất táo thổ bất năng sinh mộc; bỉ tắc thân th́n củng hóa, thử tắc thân tuất sinh sát; bỉ tắc giáp mộc tiến khí, nhi canh kim thoái, thử tắc canh kim tiến khí, nhi giáp mộc thoái. Suy thử lưỡng tạo, thiên uyên chi cách, tiến thoái chi cơ, bất khả bất tri dă.

Dịch nghĩa:
Cái cơ tiến thoái, không thể không biết. Trường sinh thì sinh vượng tử tuyệt thì suy, cần nên biện rỏ cái lý tiến thoái, sau đến xem xét cái chân suy vượng vậy. Đại phàm ngũ hành vượng tướng hưu tù, dựa theo tứ quý mà định. Tương lai giả tiến, tức vượng tướng; tiến mà đương lệnh nắm quyền tức vượng cực; sau khi khí vượng cực tức hưu; thoái mãi vô khí tức tù. Cho nên, cần biện rỏ hưu tù vượng tướng, biết được cái cơ tiến thoái vậy. Là nhật chủ, là dụng thần tối cần vượng tướng, chẳng nên hưu tù vô khí; là hung sát, là kỵ thần chẳng nên vượng tướng, mà nên hưu tù tử tuyệt. Như cái khí ban đầu hành vượng, khí vượng vật tất thịnh, vượng thịnh khí chậm thoái, tướng là phương hướng khí trường sinh, hành khí cấp mạnh mẽ vô cùng tận. Hưu quá tức tù khí, khí tù là cái khí đã cực vượng, nên khí sinh chậm; cư nơi phương vị thoái khí, đang tiềm ẩn chưa hiển lộ. Vì vậy luận khí tiến thoái là phương pháp luận chính mà học giả cần phải chú tâm vậy.

Viên cử lượng tạo mệnh:
Đinh hợi -canh tuất-giáp thìn- nhâm thân
Đại vận: kỷ dậu- mậu thân- đinh mùi- bính ngọ -ất tỵ -giáp thìn-quý mão- nhâm dần
Giáp mộc cực hưu tù, canh kim lộc vượng chắc can giáp mộc, can năm đinh hỏa khả dĩ chế sát hộ thân, tối hiềm thìn tuất hai chi tài sinh sát khắc thân, mệnh cục tựa chừng như sát trọng thân khinh, người thường không biết rằng giáp mộc sinh tháng 3 khí đang tiến, nhâm thủy cùng với thân kim tương sinh nhật chủ, bất thương đinh hỏa. Đinh hỏa tuy nhược nhưng thộng căn tuất thổ, thìn thuộc thấp thổ, mộc thuộc dư khí. Thiên can nhật chủ nhất sinh nhất chế, địa chi gặp trường sinh, tứ trụ sinh hóa hữu tình, ngũ hành bất tranh bất kị. hạn hành đinh hỏa vận khoa giáp liên đăng, dụng thần hỏa chế sát quá tỏ rỏ.

ất hợi- canh thìn -giáp tuất -nhâm thân
đại vận: kỷ mão- mậu dần-đinh sửu- bính tý- ất hợi -giáp tuất-quý dậu -nhâm thân
Cũng như cách tạo mệnh trên có khác đôi chút nhưng không lớn. Người thường luận”giáp là anh trai của ất, ất lấy canh làm chồng, biến hung thành cát”, tham hợp quên xung, tức canh kim làm cách cục tốt đẹp, văn chương quý hiển, cớ sao mệnh gặp cơ hàn? Do không biết rằng ất canh hợp hóa kim trở lại phù trợ khắc thần. Trên nhật chủ giáp thìn(tức mệnh của họ Viên trên-ND), thìn thuộc thấp thổ có thể sinh mộc, còn mệnh này nhật chủ giáp tuất, tuất thuộc táo thổ không thể sinh giáp mộc; trên thân thìn củng hóa, còn tạo mệnh dưới thân tuất bán hội kim cục sinh sát khắc thân. Trên giáp mộc đang tiến khí, tức canh kim thoái khí, còn dưới canh kim tiến khí, giáp mộc thoái khí. Chọn lấy hai cách tạo mệnh trên , cách cục tự nhiên, cái cơ tiến thoái, không thể không biết vậy.

Lời người dịch:
Ở chương tri mệnh này, thánh nhân muốn nói đến cái dụng của tạo mệnh. Con người sống giửa trời đất, không hiểu mệnh như người lạc lối không phương hướng, hiểu biết và vận dụng được nó không những có thể giúp cho mình sang suốt không lầm lạc mà còn giúp cho mọi người hay cho cả thiên hạ thoát khỏi mông muội vậy. Đồng thời người cũng nhấn mạnh đến cái lý tiến thoái của âm dương ngũ hành, tiến tức sinh vượng, thoái tức hưu tù. Thế cho nên,” Lý thừa hành khởi hữu thường, tiến hề thoái hề nghi ức dương” vậy.