Tam mệnh thông hội - Quyển 1

[AnhNgoc]

_ Luận ngũ hành sanh thành :( Tiếp theo )

*Trình Tử nói : động tịnh là cái gốc của âm dương , cái vận của ngũ hành , chẳng thể giống nhau vậy .
* Trương Tử nói : mộc khúc trực thường khúc khuỷu mà trở thành thẳng , kim là thay đỏi mà thường không phản ,khí thủy hỏa vậy , cho nên nóng thì ở trên , mát thì dưới cùng với âm dương thăng giáng thổ không chế được vậy, mộc và kim là hóa thật của thổ vậy , mà tánh thì hỗn tạp cả thủy và hỏa cho nên mộc là vật được thủy thấm mà sanh riêng ra hỏa nhưng không tạp vậy bởi được cái phù hoa của thổ là chỗ tương giao của thủy hỏa vậy . Kim là vật có được cái tinh của hỏa ở nơi khô táo , có được cái tinh của thủy ở nơi thẫm ướt , vậy cho nên thủy hỏa tảo mà không tương hại vậy , nung nấu lưu chảy mà không hao , được cái tinh của thổ , thật đúng thủy hỏa ký tế vậy . Thổ là vật có thủy có chung , là chất của đất vậy , là sự biến hóa cùng tận vậy . Thủy hỏa sở dĩ là vật thăng giáng kiem cái thể mà không thay đổi vậy . Lại nói dương hảm nơi âm là thủy , âm phụ noi dương là hỏa .
* Chu Tử nói : Mộc là bắt đầu , Thủy là sau cùng và Thổ ở giữa . Theo số của Hà đồ Lạc thư mà nói thì Thủy 1 , Mộc 3 mà Thổ thì 5 , tất cả là số dương sanh không thể khác vậy , cho nên được cho là để lập cái kỹ cương của ngũ hành . LẤy đức mà nói thì Mộc phát sanh tánh mà Thủy là cái thể trinh tinh còn Thổ thì như mẹ bao dưỡng , cho nên Thủy bao dưỡng cả ngũ hành để lưu thông quán triệt và không hề dừng vậy , còn Mộc thì bao cả ngũ hành để quy về nguồn gốc mà ẩn chứa vậy , và Thổ là nơi nương tựa của Thủy Hỏa Kim và Mộc như của cải định yên ở giữa bốn phương , chỉ một thể mà chứa cả vạn loài vậy . Lại nói Thủy Hỏa thì thành còn Kim Mộc là trược và Thổ cũng trược .
*Thiệu Tử nói : Kim Hỏa tương thủ thì lưu , Mộc Hỏa tương đắc thì đốt nóng theo loại Thủy gặp lạh thì kết , gặp Hỏa thì kiệt . Theo đó mà phân vậy .